Erfgoedcollectie van OPZC Rekem

Het Bezoekerscentrum van het OPZC is gevestigd in de oude hoeve van de landbouwkolonie en beschikt over een collectie voorwerpen die aan de oude instelling toebehoorden. Bij de verhuizing van het OPZC in de jaren 1970 van het kasteeldomein in Rekem naar haar nieuwe locatie aan de Daalbroekstraat is veel verloren gegaan. Her en der doken en duiken nog steeds oude voorwerpen op die aan de oude tijd herinneren. Ook het oude bedrijfsarchief is bij de verhuizing verloren gegaan. Het zijn nog vooral de voorwerpen van de museumcollectie die het historische verhaal moeten vertellen.

Het Bezoekerscentrum kan bezocht worden op afspraak en alleen in groep. Er worden rondleidingen gegeven van ca 1,5u.

De collectie van het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum in Rekem is onder te verdelen in:

• Landbouwkolonie
  Hier hebben weinig rigoureuze veranderingen plaatsgevonden, waardoor er nog tal van zaken aanwezig zijn. Naast de smederij en haar gereedschappen, de landbouwwerktuigen, boerderijgereedschappen is er nog het grootste deel van de boerderijadministratie van 1920 tot 1985 aanwezig. Je vindt er een minutieuze registratie terug van alles wat er gedurende die jaren op de boerderij plaatsvond.
• Ziekenhuis
  De best bewaard gebleven collectie is die van de ‘Infirmerie’ (ziekenhuis). Het betreft voorwerpen die dienden voor medische handelingen en dat waren er vrij veel. Men hoefde voor weinig de deur uit. Aan psychiatrie gerelateerde apparaten voor electroshocks en hersenonderzoek zijn nog aanwezig evenals een collectie dwangmiddelen.
• Schrijnwerkerij
  Niet zo lang geleden kwam er bij opruimingswerkzaamheden bij de technische dienst een omvangrijke collectie oude timmergereedschappen boven water. Er zitten voorwerpen bij die nog dateren uit de tijd van de Bedelaarskolonie.
• Brandweer
  Het Bezoekerscentrum biedt onderdak aan een vijftal 19e eeuwse brandweerwagens. Met deze wagens werden door de brandweer van het Gesticht in Rekem en aangrenzende dorpen branden geblust. Er is ook nog een groot deel van de uitrusting van de brandweer aanwezig.
• Medische bibliotheek
  Van de oude medische bibliotheek zijn nog een 750-tal werken bewaard gebleven. De meeste boeken zijn Franstalig en dateren uit de eerste helft van de 20e eeuw. Ze geven een goed beeld van de hoofdzakelijk in Frankrijk geldende opvattingen over psychiatrie in die tijd.
• Er zijn ook interviews met oud-personeelsleden die tot de collectie behoren.

Het merendeel van de objecten dateert van na 1921. Sommige objecten en archiefdocumenten zijn ouder.

Inventarisering en digitalisering

Alle objecten zijn geïnventariseerd, gedigitaliseerd en volledig toegankelijk via Erfgoedplus. Ter gelegenheid van 100 jaar psychiatrie in Rekem werd een virtuele tour doorheen het kasteel d'Aspremont gemaakt, met een enscenering met hoe het er vroeger aan toe ging.

Tentoonstelling

In het oude boerderijgebouw van het domein werd een bezoekerscentrum ingericht. Op de bovenverdieping zijn er zes ruimtes waar heel wat van de collecties tentoongesteld is. Op het gelijkvloers staan de brandweerwagens. Dit is na afspraak toegankelijk. Er worden tijdelijke tentoonstellingen georganiseerd, zoals op Erfgoeddag en Open Monumentendag. Het depot is op dezelfde site gelokaliseerd.

Verbinding

OPZC Rekem zou graag meer aansluiting vinden met de erfgoedsector (netwerk) en meer openstaan voor het publiek.

Studenten die interesse hebben om een eindwerk te maken rond de landbouwkolonie of een ander onderwerp zouden een goede aanvulling zijn.

Er komen regelmatig scholen en studenten op bezoek, die een rondleiding krijgen met meer informatie over psychiatrie vroeger en nu, en over de tendensen binnen de geestelijke gezondheidszorg.

Contactpersoon: Anja Parthoens (coördinator vrijwilligerswerking, OPZC Rekem).